Wewnętrzny System Jakości i Bezpieczeństwa Pacjenta

Ta „polityka”, jaką musimy wdrożyć (termin wprowadzenie systemu wewnętrznego minął 30 czerwca br) może dość mocno różnić się od dotychczasowych (ws zakażeń, zranień, RODO, rtg itp) , gdyż w znacznym stopniu dotyka rzeczy podstawowych dla naszego lekarskiego fachu (staranność, jakość, relacje z Pacjentem) i jednocześnie niezmiernie trudno mierzalnych. Widać zakusy, aby jakość zakląć w liczby, a zadowolenie Pacjentów, w jakiś zbiór opinii – nie wiadomo, czy zbieranych wg do końca poprawnego metodologicznie schematu.

Rzecz dotyczy Ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta

Ustawa ta ma „bujną przeszłość”.

Jej projekt procedowany był już w roku 2020 , potem w 2022 jednym głosem została odrzucona w Sejmie (rządowi PiS zabrakło 1 głosu do odrzucenia poprawki Senatu odrzucającej projekt w całości )

Wróciła w roku 2023 -metryka ustawy w bazie Sejmu RP

Co ważne- realizacja tej ustawy wpisana jest jako kamień milowy do Krajowego Planu Odbudowy . Wszystkim więc wątpiącym w to, że władza traktuje tę ustawę serio polecam przemyślenie tego faktu – coś co jest kamieniem milowym flagowego projektu obecnego rządu nie może być „na niby”.

Jakość wg ustawy ma składać się z 3 elementów :

autoryzacja – na szczęście teraz tylko dla szpitali – to właściwie wstęp procesu kontraktowania. To potwierdzenie przez NFZ raz na 5 lat, że wszystkie niezbędne wymogi co do personelu i sprzętu są spełnione.
wewnętrzny system zarządzania jakością świadczeń i bezpieczeństwem pacjenta – no to jest obowiązkowa pozycja dla wszystkich kontraktujacych z Funduszem podmiotów i praktyk zawodowych . I o tym za chwilę szerzej .
akredytacja – zastąpi dotychczasową akredytację ISO . Jest dobrowolna

Zanim zajmiemy się wewnętrzny systemem jakości przyjrzymy się definicji kluczowego pojęcia w ustawie, a mianowicie pojęcia zdarzenia niepożądanego

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
[…]
8) zdarzenie niepożądane – zdarzenie zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej, powodujące lub mogące spowodować negatywny skutek dla zdrowia lub życia pacjenta, w szczególności zgon, uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia, chorobę, zagrożenie życia, konieczność hospitalizacji albo jej przedłużenia, a także uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia płodu; nie stanowi zdarzenia niepożądanego zdarzenie, którego skutek jest przewidywanym skutkiem prawidłowo udzielonego świadczenia opieki zdrowotnej.

Spróbujmy to „rozebrać na czynniki pierwsze”

Ważne sformułowanie	Jak „szeroko trzeba je rozumieć”	uwagi
„zaistniałe” wskutek	W trakcie udzielania lub w efekcie	Skutek może być odroczony
„zaistniałe” wskutek	udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia	To akurat oczywiste- błąd można popełnić przez zaniechanie
„negatywny skutek dla zdrowia lub życia”	powodujące lub mogące spowodować tenże „negatywny skutek”	Samo sformułowanie „negatywny skutek” już jest bardzo ogólne. Zaś „mogące spowodować”- to już jest znaczące rozszerzenie
specyfikacja negatywnych skutków	w szczególności zgon, uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia, chorobę, zagrożenie życia, konieczność hospitalizacji albo jej przedłużenia, a także uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia płodu;	**

** – W przepisie prawa sformułowanie „w szczególności” oznacza katalog otwarty pewnych pojęć. Oznacza to, że wymienione pozycje po sformułowaniu „w szczególności” na pewno się w tym katalogu znajdują, ale nie oznacza to, że nie może tam być innych pozycji (np. dookreślonych przez akty wykonawcze lub wynikających z interpretacji przepisu).

Tak więc zdarzenie niepożądane nie musi być zgonem, uszczerbkiem na zdrowiu, bądź rozstrojem zdrowia. Może byc po prostu zdarzeniem , które może spowodować (potencjalnie) „negatywny skutek” dla zdrowia.

Wynika z tego, że definicja zdarzenia niepożądanego jest dość szeroka.

Wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem

Art.18-20 ustawy

Rozdział 3

Wewnętrzny system

Art. 18. 1. Podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartej z Funduszem na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach jest obowiązany do posiadania wewnętrznego systemu, który składa się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy, w celu zapobieżenia wystąpieniu zdarzeń niepożądanych.

2. Prowadzenie wewnętrznego systemu przez podmiot wykonujący działalność leczniczą polega na wdrożeniu, utrzymaniu i usprawnianiu tego systemu na podstawie oceny jego skuteczności oraz wyników badań opinii i doświadczeń pacjentów.

3. Podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach wewnętrznego systemu:

1) wdraża rozwiązania służące identyfikacji ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych i zarządzaniu tym ryzykiem w ramach udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

2) identyfikuje obszary priorytetowe dla poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

3) określa kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skutecznego nadzoru nad jakością i bezpieczeństwem udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

4) okresowo monitoruje i ocenia jakość i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

5) monitoruje zdarzenia niepożądane;

6) zapewnia dostęp do szkolenia służącego uzyskaniu i podnoszeniu kompetencji personelu w zakresie jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń;

7)prowadzi badania opinii i doświadczeń pacjentów na podstawie ankiety, o której mowa w art. 20 ust. 1.

Art. 19. 1. Osobą odpowiedzialną za prowadzenie wewnętrznego systemu jest kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, zwany dalej „osobą odpowiedzialną”.

2. Do zadań osoby odpowiedzialnej należy:

1) przeprowadzanie analizy przyczyn źródłowych zdarzenia niepożądanego;

2) zapewnianie zasobów i informacji niezbędnych do właściwego monitorowania jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

3) opracowywanie dokumentów określających zasady, procedury, metody oraz opisy stanowisk pracy, o których mowa w art. 18 ust. 1.

Art. 20. 1. Badanie opinii i doświadczeń pacjenta przeprowadza się przy pomocy ankiety, której wzór minister właściwy do spraw zdrowia publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego tego ministra.

2. W przypadku pobytu pacjenta w podmiocie udzielającym stacjonarnych i całodobowych świadczeń opieki zdrowotnej zanonimizowane badanie opinii i doświadczeń pacjentów przeprowadza się po wypisie pacjenta z podmiotu leczniczego lub w dniu wypisu ze szpitala, w sposób zapewniający swobodę wyrażenia opinii.

3. Podmiot wykonujący działalność leczniczą inny niż wymieniony w ust. 2 informuje pacjentów, w wybrany przez siebie sposób, o możliwości wypełnienia ankiety badania opinii i doświadczeń pacjentów, w sposób zapewniający swobodę wyrażenia opinii.

Aplikacja

Dlatego dobrym pomysłem wydaje się zbiorowe trzymanie ręki na pulsie. Ponieważ termin 30 czerwca przechodził dośc niezauważenie, NRL nie czyniła żadnych ruchów wyjaśniających, czy instruktażowych, opracowałem aplikację do powszechnego użytku, do realizacji tej polityki.

do pobrania pod adresem http://stomatolodzy.org.pl/do_pobrania/JAKOSC.zip

_{sercem aplikacji jest plik Excela z makrami, które bywają rozpoznawane przez systemy zabezpieczeń jako potencjalnie niebezpieczne, ale w tej aplikacji niebezpieczne nie są. Nawet, jeśli plik .zip ściągnie sie jako plik typu .crdownload , to daje się rozpakować. System Windows może też zapytać o konieczność zmiany poziomu zabezpieczeń (Windows Defender). W razie kłopotów- kontakt z zaprzyjaźnionym informatykiem.}

wizualizacja tego zbioru dokumentów zamieszczona jest tu

słów kilka o aplikacji

Jak napisałem w instrukcji, w każdym rozbudowanym systemie sprawozdań (a ten szykuje się jako dość rozbudowany) najtrudniejsze jest wymyślenie zestawu dokumentów wytwarzanych i wzajemne ich powiązanie. W wersji papierowej wydaje się to być „bieganiem po różnych foliowych koszulkach w segregatorze”. Aplikacja, gdzie kliknięciem przenosimy się do innego dokumentu robi to za nas. Do wdrożenia w mojej praktyce tylko elektronicznych form takich sprawozdań przekonało mnie poza tym to, że po dłuższym okresie nie zaglądania do dokumentacji papierowej zapomina się właśnie tego schematu powiązań różnych dokumentów i „uczy” się tego systemu niejako na nowo. Tego nie ma w aplikacjach elektronicznych, gdyż właśnie powiązania dokumentów są zdefiniowane i przenosimy się pomiędzy dokumentami kliknięciem .

Andrzej Cisło

lipiec 2024r.